İstanbul Müzayede'nin 30 Kasım 2014'de yapılacak 33. ve 34.müzayedeleri

34. müzayede kataloğunun kapak görseli Lot numarası 2085 olan seferberlik afişidir. Osmanlı Erkân-ı Harbi'nin 1. Cihan Harbi için bastırdığı bilinen 2 afişten birisi olan söz konusu duyuruda 'seferberlik var / asker olanlar silah başına / seferberliğin birinci günü ......dür' ibaresi ve Sultan Reşat'ın tuğrası bulunmaktadır. Çok nadir ve değerli olan afiş asılmadığı için tarih kısmı boş bırakılmıştır. 

Meninski Lugatı (1) ve Atatürk'ün yazıp imzaladığı Çanakkale Savaşları vesikaları (bknz. 34. Müzayede Kataloğu, lot no 2095) gibi tarihimizin ve kültürümüzün çok önemli eserlerinin ve vesaikinin meraklısının huzuruna çıkacağı İstanbul Müzayede'nin 30 Kasım 2014 tarihli 33. ve 34. müzayedeleri serbest araştırmacılar, koleksiyonerler, ilmi enstitülerin kadrolu araştırmacı ve uzmanları, müze yöneticileri ve eksperleri, akademisyenler, kütüphaneciler, sahaflar, gazeteciler, yayıncılar, çevirmenler, ciltçiler, kitap delar'ları, çok sayıda kamu kurumunun ve sivil toplum örgütünün çeşitli sahalardaki uzman ve danışmanları tarafından heyecanla beklenmektedir.

Bahse konu etkinlik, zikredilen tarihte Avantgarde Hotel'de arka arkaya gerçekleştirilecektir (müzayede lokasyonu için bknz. http://avantgardelevent-istanbul.h-rzn.com/index.htm?lbl=ggl). 

Saat 14.30'da başlayacak olan 33. Müzayede 'Fotoğraf * Efemera * Kitap * Harita * Gravür * Resim * Hat * Berat * Ferman * Obje' başlıklarını taşımakta. 303 sayfa tutan katalog 1,202 lotta toplanmış binlerce eseri kapsayan çok zengin bir içeriğine sahiptir. Şimdi gelin birlikte, adeta 'yok yok!' deyişini kanıtlayan bu entelektüel ziyafeti ve kültürel kaleydoskopu barındıran iki ciltlik görkemli müzayede kataloğu setinin bizlere sunduğu harika şeylere daha yakından bakalım ve öne çıkan bazı lotların altını çizelim (aşağıda verilen lot numaralarını taşıyan eserlerin görselleriyle, onların kaç liradan müzayedeye başlayacağını http://www.istanbulmuzayede.com/indirme/30KASIM/30KASIM_01_FULL.pdf
linki üzerinden görebilirsiniz). 

İşte söz konusu katalogda öne çıkan bazı sıra dışı eserler:

lot no 288: İstanbul işgal kuvvetleri fotoğraf albümü; 
lot no 290: Efrâd-ı Mâlûlin Yurdu fotoğraf albümü;  
lot no 296: Ayasofya fotoğrafı;
lot no 297: Keller - Diyarbakır tren hattı fotoğraf albümü;

Lot no 601: İzmir Enternasyonal Fuarı 1937.
Eser İhap Hulusi'ye aittir.

lot no 298: Fenerbahçe Spor Kulübü ile ilgili, kulüp doktoru Reşat Dermansever'e ait fotoğraf arşivi;
lot no 384: Anadolu'nun düşmandan kurtuluşu münasebetiyle, 12 Eylül 1922'de, 9. Kolordu Kumandanı Esat Paşa'ya takdim edilen fotoğraf albümü;
lot no 550: Tatikian Gravürü, Bektaşi Dervişi;
lot no 599: İzmir Yunan Fevkalâde Komiserinin, İzmir'in işgaliyle ilgili beyannamesi;
lot no 601: İzmir Enternasyonal Furarı afişi;
lot no 622: Çoğu Zeki Müren'den imzalı ve ithaflı Zeki Müren fotoğrafları;
lot no 631: Osmanlı Türk havacılık brövesi;
lot no 634: Ayasofya içini resmeden hatıra madalyon;
lot no 649: Halife Abdülmecit'e ait el yazması döküman;
lot no 656: Sadrazamca saraya onaylatılan karar defteri;
lot no 657: Padişah için elle yapılmış altın varaklı iane bileti;
lot no 658: Şehzade Osman Fuat'tan Sultan Reşat'a yazılmış mektup;
lot no 659: Saliha Sultan'dan Abdülaziz Han'a yazılmış mektup;
lot no 708: Ruşen Eşref Ünaydın'a ait çok sayıda döküman;
lot no 750: Ruşen Eşref'e ait fotoğraf arşivi;

Lot no 802: Osmanlı kültürünün &Türkçenin
anıtsal eseri Meninski Lugatı, 6 cilt +Türkçe
Gramer, 2 cilt + Latince Sözlük, 1 cilt; toplam
9 cilttir.

lot no 754: Tevfik Fikret'ten Ruşen Eşref'e yazılmış imzalı mektup;
lot no 784: Abbrege del'histoire des Turcs;
lot no 785: Histoire de l'empire de Constantinople;
lot no 786: Historiae Byzantinae;
lot no 787: Nikephorou tou Gregora Roamaikee historia;
lot no 791: Nouvelle relation de l'interieur du Serrail du Grand Seigneur;
lot no 794: Voyage en Moree, a Constantinople, en Albanie;
lot no 795: Lewis's illustrations of Constantinople;
lot no 796: The seat of war in the East;

Lot no 802: 1680'de, 2. Viyana Kuşatmasının 
hemen öncesinde, Viyana'da basılan 
Meninski Lugatı'nın ilk cildinin künye sayfası.

lot no 797: L'histoire de la decadence de l'empire Grec;
lot no 798: Avlae Turcicae, Othomanniciq;
lot no 799: Relation nouvelle d'un voyage de Constantinople;
lot no 800: Tarih-i Çelebi-zâde, Müteferrika Matbaası'nın 15. eseri;
lot no 801: Tarih-, Sâmi ve Şâkir ve Subhî; Müteferrika Matbaası'nın 19. eseri;
lot no 802: Meninski Lugati;
lot no 803: Vankulu Lugati; 
lot no 932: Le Bruyn Corneille'den panoramik İstanbul gravürü;
lot no 934: Joseph Schranz'dan panoramik Boğaziçi gravürü;
lot no 936: Joseph Schranz'dan Beykoz sırtlarından panoramik Boğaziçi gravürü;
lot no 972: Nouvel atlas physique et historique de l'Empire Ottoman;
lot no 990: Sultan 3. Selim fermanı;
lot no 995: Bektaşi Tarikatı Dimetoka Elmalı Baba Tekkesi konulu döküman;
lot no 998: Sultan Abdülmecit fermanı;
lot no 1071: Burhan Uygur tablosu;

lot no 1122: Hattat Ali Toy'dan 'Besmele';
lot no 1130: Yazma Yasin-i Şerif;
lot no 1131: Sultan 2. Abdülhamid tuğralı gümüş aplike Kuran-ı kerim muhafazası;
lot no 1136: Hattat Çırçırlı Ali'ye ait hat levhası;
lot no 1148: İznik tabak.

Bu müzayedenin hemen ardından, aynı lokasyonda saat 16.00'da İstanbul Müzayede'nin 34. Müzayedesi start alacaktır. Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasının 100. yılına nispetle '1. Cihan Harbi ve Çanakkale Savaşları' teması etrafında düzenlenen bahse konu etkinlik, 90 sayfalık bir kataloğun ihtiva ettiği 343 lottan oluşmakta. Sadece 1. Dünya Savaşı'nın değil, dünya harp tarihinin de en çetin ve önemli muharebeleri arasında gösterilen Çanakkale Savaşları, İstiklâl Harbini kazanmamızı sağlayan mücadele azmi ve ruh halinin ipuçlarını vermesinin yanı sıra; Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün tarih sahnesine çıktığı tarihsel sürece işaret etmesi bakımından da önem taşımaktadır. 

Yakın tarihimizin en hayati olaylarından birisine ait olan paha biçilemez nitelikteki çok önemli dokümanlarla nadir ve çok değerli kitap, harita, obje, efemera, afiş, fotoğraf, kartpostal ve madalyaları içeren belge niteliğindeki çok zengin müzayede kataloğunun heyecan verici lotlarından bazılarının altını çizmekte fayda var diye düşünüyorum (aşağıda verilen lot numaralarını taşıyan eserlerin görselleriyle, onların kaç liradan müzayedeye başlayacağını http://www.istanbulmuzayede.com/indirme/30KASIM/30KASIM_02_FULL.pdf
linki üzerinden görebilirsiniz). 

lot no 2095: Gazi'nin '19. Fırka Kumandanı
Miralay M. Kemal' diye imzaladığı onun
elinden çıkma bu orijinal belge, Çanakkale
Savaşlarında yazılmış bir sıcak muharebe ve
cephe emri olması bakımından çok önemlidir.

İşte söz konusu katalogdan seçtiğim bazı lotlar:

lot no 2083: 1. Dünya Savaşı için seferlik ilânı afişi;
lot no 2085: 1. Dünya Savaşı için seferlik ilânı afişi;
lot no 2086: Yunan zulmü afişi;
lot no 2087: Bulgar zulmü afişi;
lot no 2094: Çanakkale savaşı gazisine verilen harp madalyası ve beratı;
lot no 2096: Çanakkale cephesinde Mustafa Kemal tarafından yazılmış cephe emri;
lot no 2099: Mustafa Kemal imzalı fırka emri;
lot no 2100: Mustafa Kemal'in birliğiyle birlikte Kocaçimentepe'ye yetiştiğini bildiren belge;
lot no 2101:  Çanakkale Savaşlarında 19. tümen kumandanı Mustafa Kemal'in tümen emri ve bu emri alan komutanların tasdik ve imzaları;
lot no 2199: Başkumandan vekili Enver Paşa'nın, Çanakkale'de şehit olan Yüzbaşı Halil fendi'nin ailesine yolladığı tazite mektubu;
lot no 2205: 1. Dünya Harbi'nde 15. Tümen'in Kafkas Cephesi harekâtıyla ilgili haritalar ve dokümanlar;
lot no 2206: Çanakkale Savaşlarında 15. Tümen'e ait haritalar ve dokümanlar;

Lot no 2083: Osmanlı İmparatorluğu Erkân-ı
Harbi'nin, 1. Cihan Harbi için bastırdığı
bilinen 2 çok nadir ve kıymetli afişten diğeri de
budur. Bunda da 'seferberlik var / asker
olanlar silah başına / seferberliğin birinci
günü ......dür' ibaresi olup, asılmadığı
için tarih kısmı boş bırakılmıştır. 

lot no 2207: Galiçya Cephesine ait haritalar ve dokümanlar;
lot no 2208: Kurtuluş Savaşı'na ait haritalar ve dokümanlar;
lot no 2209 - 2216: Trüek askerleriyle düşman askerlerini, uçaklarını, araçlarını, toplarını temsil eden çeşitli kurşun asker setleri;
lot no 2254: Kabzasında Gazi Müşir Mustafa Kemal Paşa oyması olan hatıra bıçak;
lot no 2255: Mustafa Kemal ve Goltz Paşa'yı diğer harp erkânıyla gösteren büyük boy fotoğraf;
lot no 2256: Gazi Mustafa Kemal imzalı İstiklâl Harbi Takdirnamesi;
lot no 2257:  Gazi Mustafa Kemal imzalı İstiklâl Madalyası beratı;
lot no 2309: Çanakkale İtalyan Konsolosluğu yazışmaları;
lot no 2314: Çanakkale Harbi askeri kıyafet afişi;
lot no 2316: Çanakkale Savaşları bölgesi haritası;
lot no 2324: Çanakkale Savaşlarında kullanılmış haritalar;
2342: Kafkas Cephesi'ndeki yararlığından dolayı Hüsrev Gerede'ye verilmiş madalya beratı;
lot no 2343: 1. Cihan Harbi dönemi Donanma Dergileri.

Gerçekleşmesine sayılı saatlerin kaldığı, meraklılarının kıran kırana bir bayrak kaldırma ve pey verme yarışına girmelerinin beklendiği söz konusu müzayedelerde görüşmek ümidiyle değerli dostlar (2).

dipnotlar:

Francisci (Franciscus/François/Franciszek) à Mesgnien Meninski (1623–1698)

(1): 'Meninski Lügati: Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa, Yakın-Doğu ve Akdeniz'de çok geniş bir coğrafya'ya hükmetmesi ve dünyanın belli başlı kara ve deniz ticaret yollarını denetimi altında bulundurması, Avrupalıları Osmanlı dili ve kültürü ile sistemli bir biçimde ilgilenmeye zorlamıştır. Nitekim, 1600'lü yılların başından itibaren, Avrupa'da Türk dili üzerine çalışmalar yayınlanmağa başlar. Bahsedilen eser de bu ilk kitaplardan biridir. 

Meninski, 1620 senesinde Lorraine'de dünyaya geldi. Eğitimini Roma'da tamamladıktan sonra 1647 senesinde Polonya'ya geçerek kraliyet makamının şarkiyat şubesinde çalıştı. 1653'te Polonya büyükelçisi ile İstanbul'a geldi. İstanbul'da bulunduğu onüç yıl zarfında Türkçe ve doğu dillerini öğrendi. Ülkesine döndükten sonra Türkçe çevirmenlik yaptı. 1661'de Viyana' ya giderek I. Leopold'un emrinde doğu dilleri çevirmenliği yaptı. 1669'da Kudüs ve Suriye' de bulundu. Seyahatleri sırasında sadece diplomatlık etmekle kalmadı, asıl mesleğinin icaplarını da yerine getirdi ve Türkçe'den Arapça'ya, Farsça'ya ve Latince'ye geniş bir sözlük hazırladı. Tanışıp görüştüğü ve bilimsel tartışmalar yaptığı kalburüstü entellektüel Türkler arasında Evliya Çelebi de vardı. 1680 senesinde I. Leopold'a adadığı sözlüğünü bu sözlük için özel olarak kurulan bir matbaada basarak yayımladı. Tarihin cilvesine bakın ki zamanının en büyük Osmanlı Türkçesi sözlüğü Viyana'da yayına hazırlanmaktayken Osmanlı İmparatorluğu Viyana kuşatması hazırlıkları içerisindeydi.

Meninski'nin asıl ünü Türkoloji alanında yapmış olduğu Türkçe (Osmanlıca) sözlük ve gramer çalışmalarından kaynaklanır. Meninski'nin çalışmaları, Türk dili ve grameri hakkında dünyada yapılan ilk çalışmalardandır. "Thesaurus Linguarum Orientalum, Turcicae Arabicae, Persicae (Viyana, 1660) adlı sözlüğü, yabancı dillerde Türkçe'ye dair yayınlanan ilk sözlüktür. Aynı şekilde, "Linguarum, orientalum, Turcicae, Arabicae, Persicae, Institute ones seu grammatica Turcica" (Viyana 1680) adlı gramer kitabı da Türkçe'nin ilk kapsamlı gramer kitabıdır. Bu eserler, dünyada Arap harfleri ile yapılan ilk Türkçe baskılardan olarak Türk ve Dünya matbaacılık tarihinin de belgeleridir.

Simurg Sahaf Meninski Lugatını basarak müthiş bir
işe imza atmıştı.

Ömrü boyunca dillerin peşinde koşmuş Meninski, 1698 senesinde dünyanın tüm dillerine veda ettiğinde, İmparatorluk Doğu Dilleri Baş çevirmeni, Saray Savaş Meclisi Üyesi ve Kudüs Kutsal Mezarı Şövalyesi unvanlarını taşımaktaydı.

Meninski sözlüğünde Türkçe kelimeleri Arap harfleri ile yazmakla yetinmeyerek, Latin harfleri ile sağlam bir transkripsyon da vermiştir. Bundan başka, Türkçe kelimelerin Arapça ve Farsça karşılıkları da bildirilmiş, maddeler Latince, İtalyanca, Fransızca, Almanca ve Lehçe olarak açıklanmıştır. Sözlük, bugün de olağanüstü değerde bir dil anıtı olup Osmanlı tarihi ve kültürünü öğrenmek için sürekli yararlanılan zengin bir bilgi kaynağıdır, Bu eserden yararlanmadan Osmanlı Türkçesi dil ve kültür tarihi üzerine yapılacak ciddiye alınır bir araştırma neredeyse düşünülemez.  Nitekim J. Ch. Clodius (1730) , A. Ciadyrgy (1832) , J. D. Kieffer & T. X. Bianchi (1835-37) , A. C. Barbier de Meynard (1881-1886) , D. Kelekian (1911) ve daha bir çok dilbilimci bu sözlüğe atıflar yapmışlardır.  Eser, bir açıdan da  Avusturya-Macaristan’daki  ünlü şark uzmanları ve diplomatların 1918 yılına kadar şark dillerindeki eğitimlerini, özellikle Türkçe öğrenimlerini yaptıkları  Viyana'daki “Kraliyet-İmparatorluk Şarkiyat Akademisi” nin (Orientalische Akademie in Wien) Franz Höck’ ün müdürlüğü sırasında gerçekleştirdiği bir akademik zirvedir.'

Kaynak: Uğur Güracar (Librairie de Pera 66. Müzayede Kataloğu)

Çeşitli kaynaklara göre Meninski ve Lugatı:
1 - Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi: http://www.filozof.net/Turkce/edebiyat/edebi-sahsiyetler-kisilikler-biyografileri/15415-francois-meninski-kimdir-hayati-lugati-sozlugu-hakkinda-bilgi.html?showall=&start=1
2 - Wikipedi: http://en.wikipedia.org/wiki/Francisci_a_Mesgnien_Meninski
3 - Simurg Sahaf, yıllar önce, üstelik de ciddi ekonomik sıkıntılar çektiği bir devresinde, Meninski Lugatı'nı basarak Türkiye'nin kültür hayatına çok önemli bir hizmette bulunmuştu:
http://www.simurg.com.tr/tr-tr/urun/sozluk/7776/thesaurus-linguarum-orientalium-turcicae-arabicae-persicae-lexicon-turcico-arabico-persicum-6-cilt-takim.aspx

(2): Başta İstanbul Müzayede'nin kurucusu ve yöneticisi Uğur Yeğin olmak üzere, insanlığın kültür hayatına değerli katkılar sağlayacağına inandığım bu müzayedelere emeği geçen herkese; metnime entelektüel derinlik, tarihsel perspektif ve bilgelik katan Meninski Lügatı'yla ilgili yukarıda paylaştığım etüdün yazarı, Librairie de Pera Müzayede Evi'nin (bknz. http://www.librairiedepera.com/) müessisi ve sahibi Uğur Güraçar'a; okuduğunuz satırlara hem güç ve hem de görsel zenginlik katan görsellerle, (1) numaralı dipnottaki metni iktibas ettiğim Entel Bülten'in başta Mustafa Ekber olmak üzere, bütün yazı kuruluna en kalbi şükranlarımı iletmeyi bir borç bilirim efendim.