01 Ocak - 31 Aralık 2024 döneminde, Pazartesi'nden Cuma'ya hafta içi her gün 14.55 - 15.00 saatleri arasında TRT Radyo 1'de yayınlanan, bütün yıl boyunca da toplamı 262'ye erişecek olan Sayfaların Dilinden programının metinlerini yazıyorum. 2025 yılında kitaplaştırılacak olan mezkûr metinlerden 1 Nisan - 5 Nisan döneminde yayınlanacak olanlar aşağıdadır. Onlara dair görüş, öneri, katkı ve eleştirilerinizi metinlerimin altındaki yorumlar kısmında ya da sosyal medya hesaplarım üzerinden paylaşabilir, programları, TRT Dinle'yi cep telefonunuza indirerek, Dünya'nın bütün coğrafyalarından dinleyebilirsiniz.
66) Konu: Evren, kitap: Zamanın Kısa Tarihi
Radyo 1'in değerli
dinleyicileri, merhaba; Ziyaver Şencan'ın metnini yazdığı, Berivan Erin'in
yapımcılığını üstlendiği, Rıza Okur'un sunduğu Sayfaların
Dilinden programının bugünkü konusu Evren, bahsedeceğimiz metin Zamanın Kısa Tarihi.
Stephen Hawking’in Zamanın Kısa Tarihi’nin final
paragrafını hatırlayalım: ‘Günün birinde eksiksiz bir birleşik kuram
bulursak, bu, yalnızca birkaç bilimci tarafından değil, genelinde herkes
tarafından anlaşılır olmalı. İşte o zaman bir hepimiz, feylesoflar, bilimciler
ve sokaktaki adam, ‘biz ve evren niçin varız?’ sorusunu tartışabileceğiz.
Hele
bunu yanıtlayabilirsek, insan aklının en yüze zaferi olacak- çünkü o zaman
Tanrı’nın aklından neler geçtiğini bileceğiz.’ Genel kabule göre Evren,
her biri Güneş sistemimiz büyüklüğünde yüzlerce milyar yıldız sisteminden
oluşan yüzlerce milyar galaksiden mürekkep bir koleksiyondur. Sicim Kuramı Kozmolojisi başta olmak
üzere, mantıki devam yolu çoklu evrenleri
gerektiren ve spekülatif yanı ağır basan çok sayıda kozmolojik argümantasyon
bize, evrenimiz gibi sonsuz sayıda evrenin içine gömüldüğü ve bilimden ziyade
bilim kurgunun konusu olan 11 boyutlu bir uzay-zaman sürekliliğini gerektiren bir
meta evreni vaz’eder. Evreni, hatta
sonsuz evrenler mimarisini ve giderek de bütün
bu telifin müellifi olan bir Metafizik Fail’in aklından geçenleri
anlamaktan bahsetmeyi; Görelilik Kuramının yazılı olduğu bir sayfada yuvalanmış
bir mikroorganizmanın, yaşam alanı kıldığı o sayfadaki mezkûr kuramı anlayabileceğini iddia etmesi kadar kibirli ve absürd de bulabilirsiniz; insanın, varoluş
dairesinin tamamını anlamak noktasındaki azim ve kararlığına yorup bu gayreti takdir
de edebilirsiniz, tercih sizin. Biz, söz konusu kitap ve yazarı üzerinden devam
edelim sohbetimize.
Önsözünü Carl Sagan’ın yazdığı, 2018’de 76 yaşında vefat eden İngiliz kozmolog, kuramsal fizikçi, akademisyen ve yazar Stephen Hawking’in kaleme aldığı Zamanın Kısa Tarihi – Büyük Patlamadan Kara Deliklere yapıtı, basıldığı 1988’den bu yana gerçekleşen 30 milyona yaklaşan satışıyla popüler bir bilim eseri için inanılması gerçekten güç olan bir tirajı yakalamıştır. 1955 kaybettiğimiz milenyumun bilim insanı olarak tarif ve tavsif edilen Albert Einstein’dan sonra gelen en parlak kuramsal fizikçi ve kozmolog olarak nitelenen Hawking, yakalandığı ölümcül amyotrofik lateral sikleros hastalığı yüzünden hayatının önemlice bir bölümünü tekerlekli iskemlede geçirmişti. Bu süreçte konuşamadığı için bir yazılımın sağladığı ses simülasyonu üzerinden iletişim kurabilen ve göz kapaklarından başka hiçbir istemli kasını hareket ettiremediği bir umumi felç tablosunda yaşamasına karşın, son nefesini verene değin ilmi çalışmalarını sürdürmeyi başarmış tepeden tırnağa irade ve zekâydı o. Hawking’in mezkûr eserini ‘bedeni tekerlekli sandalyenin tutsağı, ama beyni o denli hareketli ki, evrenin gizlerini gün ışığına çıkarabilmek için zamanın ve uzayın uçsuz bucaklığında sanki dört nala koşuyor’ diyerek manşete taşıyan prestijli Time Gazetesi gibi mecraların altını çizdiği üzere kuantum fiziği, kuantumlu genel görelilik kozmolojisi, kara delikler, Big Bang, genel görelilik gibi fiziğin bir çok önemli bahsinde insanlığın ufkunu açan tezlerin sahibi olan Hawking, ‘evrenin doğası nedir? Onun içindeki yerimiz ne, o ve biz nereden geldik? Evren niye böyle?’ sorularının peşinde kanat çırptığı hayatının son 55 yılında, Nobel Fizik Ödülü alamamasına karşın, bu ödülü kazananların çoğundan daha fazla hizmet etmiştir insanlığın imajinasyonunun ve kavrayışının zenginleşmesine. Bu bölümün kaynak metni olan söz konusu eserin, ‘kozmoloji ve kuramsal fiziğe giriş yapmak istiyorum. Kısa, özlü, vurucu, faydalı ve dahice olan tek bir kitaba ayıracak vaktim var, bana hangi eseri önerirsiniz?’ şeklindeki bir arayışın faili olanlar için biçilmiş kaftan olduğunu düşünüyoruz. Bir sonraki programımızda birlikte olmak dileğimizle; hoşça kalın, kitapla ve muhabbetle kalın değerli dinleyenler.
|