Voltaire o lâfı asla söylemedi!

Düşünme ve düşündüklerini paylaşma hürriyeti söz konusu olduğunda çokça tekrarlanan ve Voltaire'in nispet edilen bir söz vardır:

'Düşüncelerinize katılmıyorum ama, onları serbestçe ifade edebilmeniz için gerekirse ölümü bile göze alabilirim'.




Bu lâfın Voltaire'e ait olduğu bilgisi doğru sandığımız yanlışların en yaygınlarındandır. Oysa bu lâf Evelyn Beatrice Hall'e aittir ve onun ilk defa 1906'da yayınlanan 'The Friends of Volttaire (Voltaire'in arkadaşları) isimli kitabında dillendirilmiştir. 

Konunun meraklısı http://aforismario-blog.blogspot.it/2015/03/citazioni-errate-1.html. linki üzerinden erişeceği metinlerde, tarihin ünlü şahsiyetlerine atfedilen 'ünlü sözler'in aslında kimler tarafından söylendiklerine dair hakikatle mutabık bilgiler edinebilir.


Galileo Galile'nin, engizisyon yargıçlarının huzurunda astronomiye dair olan tezlerinden geri adım attığı o dramatik sorgulanmasının akabinde, mahkeme / sorgulama salonu dışına çıktıktan sonra 'ama yine de dönüyor!' lâfını etmediğine; Machiavelli'nin 'amaç aracı meşru kılar' sözünü söylemediğine; Arthur Conan Doyle'un Sherlock Holmes'a asla 'acemi Watson!' dedirtmediğine ve başka ünlülerin de, adeta kendilerinin alâmeti farikası haline gelmiş kimi çok meşhur sözleri esasen söylemediklerine, delillendirerek, vurgu yapan yukarıdaki blogun, konunun meraklısı için önemli ve enteresan bir kaynak olduğunu söylemek mümkündür.

Sherlock Holmes ve Dr. Watson

Beğendiği sözleri tarihe mal olmuş kişilere mal etme / referans verme huyu insanın beylik davranışlarındandır. Bu eğilim, iletişim imkânlarının sürekli gelişmesi sayesinde, giderek de daha güçlü toplumsal karşılıklar bulmakta; bu yüzden de doğu ile yanlışı ayırmak giderek zorlaşmakta, doğru sandığımız yanlışlar her geçen gün hayatımızı daha çok tesiri altına almaktadır.  Bu durumu forse eden iletişim patlamasının, ters yönde bir etkisinin de olduğu şüphe götürmez bir durumdur. Bir diğer deyişle, yukarıda zikredilen blog benzeri mediumlar bize, doğru sanılan yanlışlarla mücadele etmek noktasında güçlü mevziler sunmakta, zengin imkânlar ve enstrümanlar tanımaktadır.


Öte yandan, 'Düşüncelerinize katılmıyorum ama, onları serbestçe ifade edebilmeniz için gerekirse ölümü bile göze alabilirim' sözü, kim tarafından söylendiğinden tamamen bağımsız olarak, düşünce özgürlüğü konusunda dillendirilmiş en önemli ve mezkûr meseleyi en kuşatıcı argümantasyonlardan birisi olarak, insanlığın kollektif bilincindeki yerini korumaya devam edecek gibi gözükmektedir.