İnsanlık bu vahşete, bu katliama, bu soykırıma ne zaman dur diyecek?

Müthiş bir formül biliyorum. Bu formülü içeren maddeyi kullandığınızda ‘acayip’ keyif alıyorsunuz. Bu madde sizi bütün dertlerinizden, tasalarınızdan, üzüntülerinizden kısa bir süreliğine de osda uzaklaştırmayı başarıyor. Onu aldığınızda cesaretiniz artıyor, daha girişken ve cesur oluyorsunuz, dikkatinizi istediğiniz mesele üzerinde daha fazla yoğunlaştırabiliyorsunuz. Üstelik, bu formülü bir günde onlarca kere kullanarak aldığınız hazzı ve keyfi maksimize etmeniz de mümkün.

Şimdi size çok büyük jest yapıyorum ve elimdeki o formülü paylaşıyorum.

İşte o müthiş formül: 

Polonyum - 210 (kanserojen bir madde), Radon (radyoaktif bir öldürücü madde, ) + Metanol (bildiğimiz füze ya da roket  yakıtı) + Toluen (sokak çocuklarını bağımlı yapan tiner) + Kadmiyum (akünün önemli bileşenlerinden olan bir maden) + Bütan (bildiğimiz tüp gaz) + DDT (çok zehirli bir böcek öldürücü) + hidrojen siyanür (ABD’de idam mahkûmlarına verilen çok etkili bir zehir) + aseton (zehirli bir madde, oje sökücü olarak da kullanılır) + naftalin (çok zehirli bir güve ilacı) + arsenik (küçük bir dozu bile tehlikeli olan çok etkili ve şiddetli bir zehir) + amonyak (tuvalet temizleyicisi olarak da kullanılan zehirli bir madde) + karbon monoksit (egzos gazı olarak bilinen çok öldürücü bir zehirli gaz) + katran (yollarımızı kaplayan ve asfalt olarak bildiğimiz madde) + nikotin (fazlası öldürücü olan bir madde) + yaklaşık olarak iki binden fazla keyif veren ve ama aynı zamanda da öldürücü olan çok çeşitli kimyasal madde.

Ne dersiniz, etkileyici bir karışım, öyle değil mi?

Bir kısmını paylaştığım formülünden hareketle tahmin edebileceğiniz üzere; içeriğini verdiğim keyif verici nesne sigaradan başka bir şey değildir.

İçildiği anda insana geçici bir keyif ve haz yaşatan, ancak akabinde de insanı olmadık belâlarla karşı karşıya bırakan sigara; an itibarıyla dünyada kabaca 1.5 milyar kullanıcısını bağımlı haline getirmiş olan asrımızın en büyük problemlerinden birisidir.  Her sene küresel ölçekte onlarca milyon bağımlısını hasta eden, bunların milyonlarcasının ise, başta kanser ve kalp – damar hastalıkları olmak üzere çeşitli hastalıklardan ölümüne neden olan sigara ülkemizin de en büyük sağlık problemlerindendir.

Öyle böyle değil, neredeyse 30 milyon vatandaşımız 2011 sonu itibarıyla sigara bağımlısıdır. Ve bu bağımlıların da ne yazık ki çok büyük bir kısmı gençlerimiz ve çocuklarımızdır. Bunlardan milyonlarcası her sene sigara kaynaklı hastalıklara maruz kalmakta, her sene en az 100,000 yurttaşımız ise ne yazık ki sigara yüzünden hayatını kaybetmektedir.

Evet, yanlış okumadınız, her sene, doğrudan sigaradan kaynaklanan nedenlerle ortalama 100,000 yurttaşımız ölmektedir. Bu, her gün ortalama 300 insanımızı kaybettiğimiz anlamına gelir. Bir diğer deyişle, Türkiye’de her gün iki uçak, ya da 8 yolcu otobüsü dolusu insanımız sigara yüzünden hayatını kaybetmektedir. Bir diğer deyişle, her sene, 100,000 nüfuslu bir şehrimiz kitle imha silahlarıyla yok edilmektedir! Sigaranın ülkemize ödettiği fatura bununla bitmemekte; milyonlarca insanımız da her sene sigara yüzünden hastalanmakta ve milyarlarca liralık maddi kayıp oluşmaktadır.

Bugün, sigara yüzünden yaşadığımız bu kayıplar bizi alarme etmelidir. Zira, uzmanlarca konuya dair yapılan projeksiyonlar ve previzyonlar, gerek dünya insanlığının ve gerekse de Türkiye’de yaşayanların, sigara yüzünden yaşadığı sağlık problemlerinin boyutunun ve vahametinin gün geçtikçe daha da arttıracağını ortaya koymaktadır.

ABD, Avrupa, Kanada, Japonya ve Avustralya gibi merkez ülkeler, aldıkları etkili önlemlerle yurttaşlarının sigara bağımlılığı oranını ciddi miktarda düşürmeyi başarmışlardır. Öte yandan, dünyanın belli başlı sigara üreticileri de, merkez ülkelerde uğradıkları bu kayıplara karşı çok büyük bir atağa geçmişler, bunun sonucunda da gelişmiş ülkelerde kaybettikleri pazarı, başta Çin olmak üzere, Hindistan, Vietnam, Malezya, Endonezya, Brezilya, Rusya, Meksika, İran, Mısır ve Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde kazandıkları extra pazarlarla telâfi etmeyi başarmışlardır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), yakın gelecekte, sigara yüzünden insanlığın ödemek zorunda kalacağı faturanın daha da büyüyeceğini öngörmektedir. Bu, kısaca şu anlama gelir: Önümüzdeki günlerde sigara yüzünden daha çok insan hastalanacak, daha çok insan sakat kalacak ve daha çok insan da ölecektir ne yazık ki! Bunun yanı sıra ortaya çıkacak olan maddi faturanın devasa boyutları da cabası.

Devletlerin ve hükümetlerin sigara karşısındaki tutumları ne yazık ki ikircikli ve tutarsızdır. Kamu otoritesi adına davrananlar, küresel anlamda, insan sağlığını bu denli olumsuz etkileyen bir nesneyi, sırf bahse konu sektörün global ağırlığı ve ondan sağlanan vergi gelirlerinin devasa bir hacme ulaşması yüzünden yasaklamaktan imtina etmektedirler.

Her sene milyonlarca insanın ölümüne, on milyonlarcasının hastalanmasına ve sakat kalmasına ve yüzlerce milyar dolarlık da maddi kaybın oluşmasına neden olan sigara bağımlılığının çözümü için çok radikal adımlar atılmalıdır. Bunları maddeler halinde özetlemeye çalışacağım:

1 – Sigara üretimi kamu otoritesinin kontrolü altına alınmalı, bir program dahilinde peyderpey azaltılmalıdır.

2 – Sigara fiyatları, erişilmesini zorlaştırmak adına, muntazam olarak arttırılmalıdır.

3 – Sigara bağımlıları kamu destekli tedavi programlarına alınmalı, onların nikotin ihtiyacı çeşitli formlardaki ilaçlar şeklinde ve kamu imkânlarıyla giderilmelidir.

4 – Sigara bağımlılarının nikotin ihtiyacı tıbbi yollarla ve kamu imkânlarıyla giderilirken, zaten tedricen azaltılmaya başlanmış olan küresel sigara üretimine de makul bir süre sonunda bütünüyle son verilmelidir.

5 – Küresel sigara üretiminin peyderpey azaltılıp, sonunda da bütünüyle yasaklanması sürecinde, illegal sigara üretiminin ve satışının engellenmesi için çok ağır yaptırımlar uygulanmalıdır. Bu çerçevede, söz konusu kamusal yaptırımlara aykırı davrananlara, başta ağırlaştırılmış müebbed de dahil olmak üzere çok ağır cezalar verilmelidir.

6 – Kitlesel üretiminin global anlamda yasaklanmasından sonra, sigara, nikotin içeren ilaçlarla tedaviye olumlu cevap vermeyen bağımlılara, eczane ve kliniklerde uyuşturucu reçeteyle satılmak üzere çok sınırlı miktarda olmak kaydıyla üretilmelidir.

İnsanlığın bizzat kendisinin yarattığı en önemli sağlık problemlerinden birisi olan sigara sorununu çözemezsek; bundan daha çetrefilli olan küresel ısınma, bulaşıcı hastalıklar, kanser, sürdürülebilir büyüme ve gelir bölüşümündeki adaletsizlik gibi daha büyük problemlerle nasıl başa çıkabileceğimiz de şüphelidir doğrusu.

Evet, uygarlığımız, küresel insani akıl büyük bir sınavla karşı karşıyadır. Ya sigara denen ve kendi ellerimizle yarattığımız bu belâyı defedip, maddi ve entelektüel kaynak ve imkânlarımızı, bir kısmını yukarıda dile getirdiğim daha büyük problemlere yönlendireceğiz; ya da çözemeyeceğiz ve bunların altında kalacağız.

Sigara üreticilerinin ve onlardan beslenen çeşitli çevrelerin oluşturdukları bir ekosistemin, insanlığın sağlığı, basireti, iradesi ve sağduyusu üzerine koyduğu ipoteğin kaldırılması için atılması gereken adımların derhal atılması gerekiyor. Aksi takdirde, kaybedilen her gün çok sayıda insanın ölümüne neden olacaktır.

Bakalım insanlığın aklı, sağduyusu, izânî, insafı ve vicdanı mı kazanacak; yoksa bir avuç doymak bilmez sigara üreticisi ve onlardan beslenen gözünü kâr hırsı bürümüş çıkar şebekesi mi?