İnsan mikro kozmos; Kozmos Makro İnsan'dır

0***Bir imlâ sorunu

Aşağıdaki satırların imâ, iddia, işaret ve nispet ettiği anlam dairelerine girmeden önce, onların etrafında örüldüğü iki temel kavramın, mikro kozmos ve makro insan'ın, yazımına dair gramatik bir hususa temas edeceğim. 

İlerleyen bölümlerde birçok kereler kullanılacak olan bahse konu bu iki anahtar kavramının literatürde farklı imlâlarla yazıldığına şahit olmaktayız. Bunların en belli başlıları şunlardır:

a - mikro kozmos, makro insan;
b - Mikro Kozmos, Makro İnsan,
c - mikro-kozmos, makro-insan,
d - Mikro-kozmos, Makro-İnsan
e - mikrokozmos, makroinsan,
f - Mikrokosmos, Makroinsan.

Okunulan satırların müellifi, yukarıdaki 6 yazım tarzından (onların, bu metnin giriş cümlesindeki yazılışlarından da anlaşılacağı üzere) ilkini kullanmayı tercih etmektedir.

1***'İnsan mikro kozmos, kozmos makro insan'dır' 

'İnsan = mikro kozmos'tur denklemi / argümanı felsefede, humanitas'da (beşeri / sosyal bilimler), teolojide, sufizmde, kozmolojide, ezoterizmde, spiritüalizmde, okültizmde vd bazı disiplinlerde, (hepsi de birbirini destekleyen, besleyen ve tamamlayan bir anlamlar kozmosu içinden konuşmak kaydıyla) dillendirilir.

Okunulmakta olan bu metin dolayımıyla 'Kozmos makro insandır' argümanı, bir diğer deyişle, 'Kozmos = makro insan' denklemini teklif ediyorum. 

Bu teklif, yukarıda bazılarını zikrettiğim çok sayıdaki disiplinde kendilerine yer açmış olan 'mikro kozmos & makro kozmos' kavram dualitesiyle, bunların terkibinden oluşan 'insan micro kozmos, evren ise makro kozmostur' şeklindeki çifte hükümlü hipotezden esinlenilerek yapılmıştır (i). 

İnsan ve evren arasındaki bu benzerlikten, bu örtüşme durumundan, bu birbirinin ayrılmaz parçası olma halinden, bu mütekabiliyetten hareketle, insanın (onun halen emisyonda / tedavülde olan - bazıları kozmik moddaki - birçok tanımına ilâve olarak) kozmolojik bir tanımını daha yapacağım.

Bunu da, bir kısmına aşağıda referans verilecek olan bilim insanlarının teorik fizik ve kozmoloji dairelerinde geliştirdikleri 'indecomposable past-set = ayrış(tırıl)amaz geçmiş kümesi (bundan böyle İP inisiyali ile imlenecektir)' ve indecomposable futur-set = ayrış(tırıl)amaz gelecek kümesi (bundan böyle İF inisiyali ile imlenecektir) gibi kavramsallaştırmalarıyla Kaos Teorisi üzerinden yapacağım. Her biri (kozmoloji, tanecik fiziği, kuvantum fiziği, matematik, teorik fizik ve astrofizik gibi) ilmi disiplinlerin en az birkaç tanesinde yetkin olan bilim insanlarından Israel (1967); Carter, Seifert (1971); Geroch, Kronheimer, Roger Penrose, Stephen Hawking (1972); Robinson (1975)'ın kavramsallaştırdıkları İP ve İF kabaca şunları iddia eder:

'İP, kendi geçmişini kapsayan bir kümedir; ki, ikisi de birbirini kapsamayan iki müstakil geçmiş kümesine bölünemez'.

Benzer şekilde;

'İF kendi geleceğini kapsayan bir kümedir; ki, ikisi de birbirini kapsamayan iki müstakil gelecek kümesine bölünemez'.

2***Öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler

Yukarıda yaptığım teorik girizgâhtan sonra, Ekşi Sözlük'te beğendiğim ve zaman zaman da entry girdiğim başlıklardan olan 'öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler' tanımı altında paylaşılası olduğunu düşündüğüm teklifimi yapmaya geldi sıra. Bahse konu teklif, yukarıda dillendirdiğim İP ve İF tanımlarını kozmolojiden humanitas'a dercedilmesi ile, diğer bir deyişle, indirgemecilik metodu ile oluşturulmuştur (ii).

İşte İNSAN'ın kozmoloji ve kaos teorileri bağlamındaki o tanımı:

İnsan, 'şimdi' dediğimiz (tarif edilmesi zor o sanal / imaginary) zamansal antitede kesişen kişisel geçmiş kümesiyle / konisiyle, kişisel gelecek kümesini / konisini kapsayan (non-lineer, başlangıç koşullarına / sınır şartlarına yüksek oranda bağımlı, geri beslemeli, kendi kendisini düzenleyebilen, zeki (kendisinin farkında olan ve kendisinin farkında olduğunun da farkında olan) kaotik) ayrış(tırıl)amaz beşer kümesidir; ki, o, ne geçmişinde ve ne de geleceğinde birbirini kapsamayan iki müstakil beşer kümesine bölünemez (iii).


'İnsan' tanımımdan sonra, o bağlamda bir de 'hayat' tanımı yapıyorum:

'HAYAT; şimdi' dediğimiz (tarif edilmesi zor o sanal / imaginary) zamansal antitede kesişen kişisel geçmiş kümesi / konisi ile, kişisel gelecek kümesi / konisi'ni kapsayan (non-lineer, başlangıç koşullarına / sınır şartlarına yüksek oranda bağımlı, geri beslemeli, ('1/f gürültüsü' ve 'kuvvetler yasası' çerçevesinde) kendi kendisini düzenleyebilen, zeki (kendisinin farkında olan ve kendisinin farkında olduğunun da farkında olan) kaotik) ayrış(tırıl)amaz beşer kümesi olan; bu yüzden de ne geçmişinde ve ne de geleceğinde birbirini kapsamayan iki müstakil beşer kümesine bölünemez bir antiteye referans veren o kompleks varlığın, İNSAN'ın, potansiyellerini gerçekleştirme teşebbüsüdür.'

Ayrış(tırıl)amaz beşer kümesi'nin İngilizcedeki karşılığı için teklifim ise 'indecomposable human-set'tir.

Kozmolojiden aldığım kavramlarla yaptığım 'insan (teki) = ayrış(tırıl)amaz beşer kümesi = geçmişinde ve geleceğinde birbirini kapsamayan iki farklı / bağımsız kümeye bölünemez beşeri antite' tanımının, insanın varoluş dairesini 'ruh ve beden' diye ikiye bölen, ardından da, bunları hasım / düşman haline getirerek, 'beden vs. ruh' dikotomisine kapı açan Descartes'çı Kartezyen Düşünce'nin neden olduğu problemli alanın tesviye ve tedavisine yardımcı olacağını düşünüyorum.

Dikkatli okurun, teklif ettiğim insan tanımının, 'diseksiyona uğramış (otopsiye tabi tutularak parçalanmış) kadavra / beden, yaşarken onun kullanıcısı olan insan tekiyle özdeş değildir' argümanının serdedilmemesini de zorunlu kıldığını fark etmiş olmalıdır diye düşünüyorum. 

Kaos Teorisi ve kozmoloji disiplinlerine yaslanarak inşa ettiğim insanın bu yeni tanımıyla 'Kozmos = makro insan' denklemininin gerek gündelik / popüler söylemlerde ve gerekse de akademik / ilmi diskurlarda emisyona sokulmaları durumunda, unsuru oldukları anlam dairelerini açımlamaya, kuşatmaya ve anlamlandırmaya ehil olduklarını düşünüyorum. 

dipnotlar:

(i) 'Evren makro kozmostur' ifadesi, 'evren büyük evrendir' anlam dairesine referans vererek, mantıken problemli bir alan açmakta; totolojiyle absurd arasında, bir sarkacın pandülü misali, gidip gelmektedir. Bu metinde zikredilmesi bir mecburiyetin sonucudur.
(ii): İndirgemecilikle ilgili bir metin için bknz. 
http://ziyaversencan.blogspot.com.tr/2015/02/yukseltgemecilik-oxidationism-ya-da.html

(iii): Aynı cümlede hem insan ve hem de, onunla aynı anlama gelen beşer kavramlarını birlikte kullanmam, üç nedene dayanıyor; 1 - 'insan ayrışamaz insan kümesidir' deseydim, bu, ilk dipnottaki hale yol açacak; totolojiyle saçmalık arasında salınıp duran bir ifadeyi doğuracaktı. Bundan kaçınma gerektiğini düşündüm (mantıki kaygı); 2 - Beşer kavramını, gündelik konuşmadaki sıradan / olağan anlamıyla insan'a gönderme yaptığı gibi; aynı zamanda, insanı diğer bütün varlıklardan ayıran antiteye de referans vermesi yüzünden tercih ettim (içeriksel kaygı = semantik angoise); 3 - Aynı cümlede bir kavramı iki kere kullanmanın üslubu zayıflatarak metnin mimarisini örselemesinden, bunun ise yaratmayı murat ettiğim anlamsal etkiyi kırmasından kaygı duydum (stil kaygısı = üslûpperestlik).