Yeni kuşak fumettiler göz dolduruyor, janrın yabancısı olan yeni okuyuculara göz kırpıyor, 'gel gel yapıyor'...
Fumetti, İtalyan çizgi roman dünyasının kodlarıyla tasarım ve yaratım gerçekleştiren, grafik - estetik - plastik değerlerini daha çok siyah - beyaz olarak (başta İtalya olmak üzere, Dünya'nın bütün coğrafyalarında) üreten çizgi romanların ortak adıdır. Şu sıralarda ülkemizde daha çok manga ve ABD kökenli süper kahramanları tercih eden çizgi roman okurları, çok değil üç on yıl önce, Dokuzuncu Sanat tercihlerini fumettilerden yana kullanırlardı. Bu yüzden de, 1980'lerin sonu - 1990'ların başına kadar bu topraklarda çizgi romana (kâğıt mendile Selpak, tıraş bıçağına ise 'jilet' denmesi gibi) 'Teksas - Tommiks' denirdi(1). Anlayacağınız, fumettiler o denli popülerdi bir zamanlar buralarda....
Sergio Bonelli Editore (SBE)(2), fumetti denildiğinde, son üç, hatta dört on yıldır akla gelen ilk yayımcı ve İtalyan çizgi roman endüstrisinin de amiral gemisi ve ağır topudur. Küresel çizgi roman Kozmosuna başta Teks, Zagor, Martin Mystere, Dylan Dog, Mister No, Nathan Never, Dampyr, Julia, MagicoVento olmak üzere, çok sayıda unutulmaz kahraman / konsept / marka kazandıran yayınevi, eserlerinin, sektörün en büyük pazarı olan Kuzey Amerika'da da okuyucu bulması için, 10 yıldır yaptığı sürekli ve yoğun çalışmalarının semeresini görmeye başladı.
SBE'nin iki unutulmaz markasının, Mister No ve Zagor'un yeni nesil üç edisyonunun (Mister No Yeni Maceralar - aylık, Mister No Revolution, Zagor Kökler) Lal Kitap tarafından ülkemizde yayımlanmaya başlaması üzerine yaptım yukarıdaki girişi.
Tek tek ve özetle ala alacağım bu üç yeni seriyi:
1 - Mister No Yeni Maceralar - Aylık: Neo-klasik olarak nitelenebilecek bir seri bu. 'Hem çizim kalitesi, hem de senaryolarının nitelikleri bakımından, tamamlanan ilk serinin karbon koyası' dendiğinde onun için, buna çok da itirazım olmaz doğrusu. Şu ana kadar 10 sayı çıkan seri İtalya'daki orijinali gibi her ay okuruyla buluşuyor. Net satış rakamları, kâr temelli kapitalist üretim rasyonelleri gereği, serinin ömrünü tayin edecek.
2 - Mister No Revolution: Toplamda 6 sayıdan oluşan bu mini serinin ilk 4 sayısı dilimize kazandırıldı. Mister No Revolution (3) kapaklarıyla birlikte 68 sayfa ve baştanbaşa renkli. Her bakımdan 'yeni jenerasyon' nitelemesini hak eden seri kuşe kâğıda basılıyor. İlk 2 sayısı 22, son 2 sayısı ise 25 lira etiket fiyatına sahip. Mister No'nun başlangıcını tam 25 yıl sonraya öteleyerek, onu 2. Dünya Savaşı yerine Vietnam Savaşı gazisi durumuna getiren mezkûr seri, ABD'nin en kompleks ve en muhataralı ('en obskürantif' deseydim, mezkûr süreci bilen okurun buna çok da itirazı olmazdı diye düşünüyorum) sosyo-politik süreçlerinden olan 1965 - 1972 döneminin, Sergio Bonelli Editore'nin yaratıcı timi tarafından nasıl algılandığını ortaya koyması bakımından da enteresan bulunabilir.
1965 - 1972 periyodunda ABD Sivil Haklar Hareketi'yle sarsılıyordu.
Bahse konu Sivil / Medeni Haklar Hareketi tam 4 farklı mecrada ilerlemekteydi:
1 - Tarihsel kökleriyle ideolojik bagajını ve felsefi mevzilenişini Henry David Thoreau - Leo Tolstoy - Mohandas Gandi'nin anarko-pasifist hareketinden alan Dr. Martin Luther King Jr. akımı;
2 - Köklerini İslâm inancının Afrika gelenekleriyle harmanlanmasından alan ve (yukarıdaki ilk hareket gibi) Afrika kökenli ABD'lileri kucaklayan Elijah Muhammed ve Malcolm X'in İslam Milleti hareketi (The Nation of Islam);
3 - Sosyalist gelenekten kimi motifler taşısa da, esas olarak onunla çatışma halinde olan daha ziyade anarko-narodnik mirastan ve Marighellacı ve Fukocu şehir gerillacılığından beslenen ve Afrika kökenli ABD'lilerin en sert, en tavizsiz ve mücadeleci kesimlerine seslenen Kara Panter Hareketi (Black Panther Party (BPP) / 'Black Panther Party for Self-Defense');
4 - Kökenleri bakımından 1960'ların ikinci yarısında UC Berkeley'de başlayıp hızla, önce ülkenin doğu ve batı sahillerinin tamamına, ardından da, daha içerlerdeki endüstri ve kültür merkezi durumundaki metropollere yayılan, temel faaliyetleri bombalama, suikast ve soygunlar üzerinden yaptıkları silahlı propaganda eylemleri olan 'Fukocu - Marighellacı çizgideki 'beyaz Amerikalı' ağırlıklı şehir gerillacılığı yapan hücrelerin oluşturdukları damar.
Ve tabii ki, bütün bu dinamiklerin üstünde hemfikir oldukları konu, ABD'nin Vietnam savaşına müdahil olmaktan derhal vaz geçmesi ve askerlerini geri çekmesiydi.
Diğer artılarının yanı sıra, Mister No Revolution, zikrettiğim sosyo-politik alt metinleri üzerinden okuruna sunduğu enteresan fikri ve ideolojik sorgulama imkânları bakımından da kıymetlidir bana göre.
Serinin ebadı 17 x 23 cm. Bu haliyle o, 16 x 21 cm'lik klasik serilerden farklılaşmakta. Şöyle tamamlıyorum: Mister No'nun bu 2 yeni serisi, yine Lal Kitap tarafından basılan Zagor Kökler gibi, sadece fumettiseverlere değil, her türden çizgi roman ve grafik roman meraklılarına hitap etmekte. Umarım bu kalitede yayımlanmaya devam eder ve fiyatı da, edinilmesini zorlaştıracak seviyeye çıkmaz.
3 - Zagor Kökler: Çizgi roman kültürü çalışanlarla, söz konusu alanın tarihini yazanlar tarafından Western-Tarzanesque janrının yegâne temsilcisi olarak nitelenen Zagor(4), SBE'nin ağır toplarındandır.
Daha önce yayımlanan çeşitli serilerindeki değişik maceralarda, Zagor'un (Patrick Wilding) Baltalı İlâh (Za-gor Te - Nay) olmadan önceki çocukluk ve ilk gençlik dönemlerine dair bazı bilgiler senaryolara yedirilmişti. Ancak ilk defa, Zagor'un ağzından değil de, 'her şeye şahit olmuş, bütün ayrıntılara vakıf' bir 'Tanrı Anlatıcı'nın penceresinden göründüğü haliyle, Patrick Wilding'in yaşamının bilmediğimiz yönlerini öğrenme şansımız oluyor.
Renkli, (kapaklarla birlikte) 68 sayfa ve kuşe kâğıda basılı serinin ebadı ilk 2 sayıda 17 x 23.5 cm'di; 5.sayıda ebat 16.5 x 23 cm'e indi. Mister No Revolution gibi bu serinin de 6 sayılık bir mini edisyon olduğunu okuduğumu hatırlıyorum. Her iki seri de, okurun aldığı lezzetli tadın damağında kalmasına yol açacak uzunlukta (yoksa kısalıkta mı demeliydim?) olması sayesinde, akıllardan çıkmayacak fumetti efsanelerine dönüşmeye namzet gözükmekte.
Bu metnin hemen ilk cümlesinde altını çizdiğim üzere, 'yeni kuşak fumettiler göz dolduruyor, janrın yabancısı olan yeni okuyuculara göz kırpıyor, 'gel gel yapıyor'.(5), (6).
dipnotlar ve kısa bibliyografya:
(1): 'Dersine çalış!' diye baskı yapan ebeveynlerini, büyüklerini ders kitaplarının arasına koyduğu 'Teksas - Tommiks'leri okuyarak aldatan ve bu yüzden de sınavlarda başarısız olan 'efsane nesiller'di onlar. Bu hususun yeni nesiller, özelikle de 'Z Kuşağı' mensupları tarafından absürd bir antite olarak algılanma ve dolayısıyla da anlaşılamama olasılığının hiç de düşük olmadığını varsayıyorum.
(2): Sergio Bonelli Editore'nin tarihçesi, faaliyetleri, hedefleri hakkında:
https://it.wikipedia.org/wiki/Sergio_Bonelli_Editore
(3): Mister No'nun cemaziyelevveli hakkında bilgi için:
https://it.wikipedia.org/wiki/Mister_No
(4): Dik kafalı sevimli pilotumuz Jerry Drake hakkında bilgi için:
https://it.wikipedia.org/wiki/Zagor
(5): Bu blogun en üstünde yer alan ilk görseli, çizgi roman dostu Emrah Sağlam'ın Facebook hesabından aldım. Kaynak:
https://www.facebook.com/groups/170119759671451/permalink/4318260898190629
(6): Çizgi roman dostları, bu platformda paylaştığım çizgi roman kültürüne dair metinlerin öne çıkanları için şu linkteki 'dipnotlar ve referanslar' bahsinin 7 numaralı başlığında doyurucu bir içerik bulacaklardır diye düşünüyorum:
https://ziyaversencan.blogspot.com/2021/01/ikigami-bir-manga-ve-grafik-roman.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder