George Kennan: ABD emperyalizminin stratejik aklı - portreler 2

Önceki uluslararası politika analizlerimin birinde söz konusu alanda öne çıkmış kanaat önderlerinden Atlantik İttifakı’yla organik artikülasyon içinde olanlar hakkında şu tespitleri yapmıştım: 

'Siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler ve jeopolitik sahalarında çalışan fikir insanlarını, devletleriyle olan ilişkileri bakımından, ikiye ayırmak mümkündür: 

1- proje sipariş edenler: Bunlar George Kennan, Zbigniew Brzezinski, Henry Kissinger, Samuel Huntington ve Francis Fukuyama gibi, çığır açan çalışmaları sayesinde, uzmanlık alanlarında küresel ölçekte tanınan kişilerdir. Akademya ve iş çevrelerinin yanı sıra, en elit politikacı ve teknokratlarla, hayatın her alanında sivrilmiş etki ajanlarından oluşan göz kamaştırıcı bir ilişkiler ağına sahip olan bu eşhas; aktüel uğraktaki global gelişmeleri çok iyi okur, konjonktür analizlerini de fevkalâde ustaca yapar; bunlar, küresel kapitalist düzenin ideolojik A Takımıdır. Yakın ve orta vadeli fırsat ve risk olasılıklarına dair önemli argümanlar içeren tezlerini, âdeta, ‘bunlar ev ödeviniz, üzerinde çalışın, onlara uygun strateji ve politikalar geliştirin!’ dercesine, yerel ve uluslarüstü karar alıcıların önüne koyan bahse konu entelektüellerin bazı argümanlarının hayat tarafından yanlışlanması, onlara dair olan küresel ilginin azalmasına neden olmaz. 

2- proje sipariş edilenler: Daha çok güvenlik bürokrasisi, istihbarat çevreleri ve iliştirilmiş medya mecralarıyla organik eklemlenme içerisinde olan ve küresel kapitalist sistemin ideolojik B Takımını oluşturan Daniel Pipes, Graham Fuller, Richard Perle, Henry Barkey, Paul Dundes Wolfowitz gibi figürler, ülkemizin de parçası olduğu İslâm coğrafyasına dair manipülatif ve provokatif söylem ve eylemleriyle öne çıkmış tartışmalı kanaat önderleridir. Küresel kapitalist düzenin ideolojik A Takımının verdiği ev ödevi çerçevesinde, bürokrasinin geliştirdiği politika ve stratejilerin taktik evrelerini oluşturmak üzere, bürokrasi tarafından vazifelendirilen B Takımı, A Takımıyla karşılaştırıldığında, gerek sektör profesyonelleri, gerekse de ortalama insan nezdindeki bilinirlik ve itibarları bakımından, çok da imrenilecek bir mevkide değildir.’

Soğuk Savaş dönemini domine eden şahin tandaslı anti – Sovyetik, anti – komünist görüşleriyle sadece ABD hariciyesinde değil, küresel jeopolitik sistemde de kalıcı tesirler bırakmış bir diplomat, tarihçi, stratejist, akademisyen ve yazar; kendisinden sonra sahne alan Brzezinski, Kissinger, Huntington ve Fukuyama’nın ilham kaynağı bir sosyal bilimci ve düşünür, küresel emperyalist – kapitalist sistemin ideolojik A Takımının koçbaşlarından George Frost Kennan, 16 Şubat 1904’de Milwaukee, Wisconsin’de geldi Dünya’ya. 1925’de Princeton Üniversitesi'nden mezun olunca başlayan Dışişleri Bakanlığı'ndaki kariyeri sırasında Avrupa’nın önemli merkezlerinde görev aldıysa da, yıldızı, 1944 – 1946 döneminde Moskova Büyükelçiliği'ndeki mesaisi sırasında yaptığı kapsamlı Sovyetler Birliği analizleriyle parlayacaktı. 

Kennan, 1946’da Moskova'dan ABD'ye gönderdiği tarihi nitelikli ‘Uzun Telgraf’ başlıklı raporunda, Sovyetler Birliği'nin dış politikasının ideolojik ve tarihsel kökenlerine dair kapsamlı bir analiz yaparak, ülkesinin ve Atlantik İttifakı’nın 1991’e değin savunup uygulayacağı Soğuk Savaş stratejisinin temellerini atmıştı. Bu raporunda ve takip eden analizlerinde Containment Policy, yânî, Çevreleme Doktrini adıyla formüle ettiği stratejisini kritalize eden Kennan, Sovyetlerin ideolojik ve politik yayılmacılık temelli emperyalist politikalarının ancak güçlü ve kararlı bir şekilde karşılık verilerek durdurulabileceğini savunmuş; bunun da, onun diplomatik, ekonomik ve askeri araçlar kullanılarak kuşatılmasıyla mümkün olabileceğini argümante etmişti. 

Bu görüşlerini, Bay X müstearıyla 1947'de Foreign Affairs dergisinde yayımlanan kapsamlı makalesinde detaylandıran Kennan, böylece uluslararası ilişkilerin en önemli teorisyenleri arasına yazdırmıştı adını. Truman Doktrini’yle Marshall Planı’nın oluşmasına katkı veren Kennan, 1948’den, 101 yaşında vefat edeceği 17 Mart 2005’e değin, 57 yıl boyunca, idealist - şahin hariciye çizgisinden realist - güvercin bir stratejist kimliğine evrilmiş, ABD’nin hasımlarına karşı sekter, aşırı müdahaleci ve militarist politikalar izlemesini eleştirmişti. 

Henry Kissinger’la beraber realist Amerikan dış politikasının en önemli teorisyen ve uygulayıcılarından, 'Wise Men - Bilge Adamlar' denilen hariciyecilerin de kurucu babası olan George Kennan, ardıllarının 2025'de neden oldukları katastrofik Dünya manzarasını görse, zannımca, çok endişelenirdi. Kennan'ın ilgi ve ibretle okuduğum önemli eseri American Diplomacy - Sixtieth Anniversary Expanded Edition'ın bir an önce dilimize kazandırılmasını dilerim(1).

dipnotlar ve referanslar:

(1):